ΟΔΗΓΗΣΗ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Γνώσεις επιβίωσης και αλληλοπροστασίας

Ιωάννης Στ. Παπαδόπουλος
Αν. Καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Συντονιστής Πρόληψης Ατυχημάτων του ΕΚΑΒ (1987-2003)

ISBN: 960-394-353-3
Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε.
τηλ: 210.3306880 - 3306180

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το παρόν εγχειρίδιο Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων:

• προσφέρει γνώσεις, στενά δεμένες με την καθημερινή πρακτική και επεξηγήσεις για την καλή κατανόηση, όπου αυτό είναι απαραίτητο,
• βοηθά στην συνειδητοποίηση των κινδύνων,
• είναι σύντομο, σχεδόν τηλεγραφικό, όχι όμως σε βάρος της πληρότητας και κατανόησης,
• βοηθά στην δημιουργία ενός τρόπου σκέψης και πλαισίου λειτουργίας στην οδήγηση,
• περιέχει αρκετούς όχι και τόσο γνωστούς τομείς (παιδικά καθίσματα, οδήγηση σε τούνελ, ιδιαιτερότητες ηλικιωμένων οδηγών, εκλογή ασφαλούς αυτοκινήτου, συμπεριφορά μετά το ατύχημα κ.ά.
• χρησιμοποιεί εκτεταμένα τη φωτογραφία η οποία συντελεί στο να αρχίσουμε να συνειδητοποιούμε επικίνδυνες καταστάσεις που συναντάμε και δημιουργούμε καθημερινά.

Ευχαριστώ θερμά τους στενούς συνεργάτες μου της ομάδας ΥΠΑΡΚΤΗ ΙΑΤΡΙΚΗ στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, τον μακροχρόνιο πολύτιμο συνεργάτη μου στο ΕΚΑΒ κο Θανάσση Χάψαλη και, από τις Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιανου, τις κες Μαργαρίτα Παρισιανου, Ε. Κουμαρά, Μ. Μίσσιου, τον κ. Γ. Κοκκονό και τη κα Χριστίνα Αλιβέρτη. Όλοι βοήθησαν ο καθένας στο τομέα του, στην έκδοση αυτού του βιβλίου.

Αθήνα, Ιούνιος 2005
Ι. Στ. Παπαδόπουλος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος
1. ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΤΥΧΙΑΣ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ
1.1 Βασικά αίτια τροχαίου ατυχήματος
1.2 Αμεσες αιτίες δημιουργίας ατυχημάτων
1.3 ʼμεσες αιτίες θυμάτων μετά το ατύχημα
1.4 Βασικές διαπιστώσεις
2. ΕΦΑΡΜΟΣΙΜΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ
2.1 Αρχές πρόληψης (βασικοί κανόνες δράσης)
2.2 Η ταξική προέλευση των ατυχημάτων
2.3 Η επίδραση κοινωνικοπολιτικών γεγονότων στην συχνότητα ατυχημάτων
2.4 Ποιος είναι "Καλός οδηγός"
2.5 Η παγίδα της έννοιας "προσέχω"
2.6 Η περίφημη "νοοτροπία"
2.7 Ο τζόγος (ή οδηγούμε όπως ζούμε)
2.8 Η ανάγκη της αλληλεγγύης
2.9 Ο ρόλος της υπερκαταναλωτικής κοινωνίας στην πρόκληση ατυχημάτων
2.10 Ατυχηματογόνος συμπεριφορά
3. ΟΔΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ (Η ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ)
3.1 Αντικοινωνική συμπεριφορά (=ό,τι δεν θα διδάσκαμε τον γιο μας)
3.2 Ένας εναλλακτικός (για την Ελλάδα) τρόπος οδήγησης
4. ΑΠΛΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ - ΜΕΓΑΛΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
4.1 Ζώνη ασφαλείας
4.2 Στήριγμα κεφαλής (προστασία αυχενικής σπονδυλικής στήλης)
4.3 Κράνος προστασίας
4.4 Αερόσακοι: αέρας που προστατεύει
4.5 Η σωστή θέση οδήγησης
5. ΧΡΗΣΙΜΕΣ (ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΙΕΣ) ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ
5.1 Δύο βασικές προϋποθέσεις πρόληψης
5.2 Τα 10 όχι του προσπεράσματος
5.3 Θανατηφόρα αμαρτήματα σε εθνικό (αλλά και επαρχιακό) δρόμο
54 5.4 "Περί υπερβολικής ταχύτητας"
5.5 Νομιμοποίηση επικίνδυνων παραβάσεων του ΚΟΚ (λόγω συχνότητας και ατιμωρησίας
5.6 Ηλικιωμένοι (άνω των 65 ετών) σαν οδηγοί - Ιδιαιτερότητες
5.7 Αγροτικά οχήματα
5.8 Ελαστικά - Ζάντες (και αλλαγή ελαστικών στο δρόμο)
5.9 Επαναλειτουργία μηχανής όταν η μπαταρία είναι άδεια - Χρήση μπαταρίας άλλου αυτοκινήτου
5.10 Νυκτερινή οδήγηση (ορισμένα σημεία προσοχής)
5.11 Ρυμούλκυση (τροχόσπιτο, βάρκα, χαλασμένο αυτοκίνητο)
5.12 Ανακλήσεις αυτοκινήτων
5.13 Ενέργειες μετά το ατύχημα (για να μην γίνουν τα πράγματα πολύ χειρότερα) μέχρι άφιξη αστυνομίας
5.14 Διευκόλυνση ασθενοφόρων
5.15 Μικρά λεωφορεία - κλειστά φορτηγάκια
5.16 Οδήγηση σε τούνελ
5.17 Κάθετη σηματοδότηση του ΚΟΚ που μπορεί να μην είναι τόσο γνωστή αλλά είναι σημαντική
6. ΧΕΙΜΩΝΑΣ - ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΑ
6.1 Ορατότητα
6.2 Χαμηλή θερμοκρασία
6.3 Δρόμος
6.4 Υδρολίσθηση (Aquaplanning)
6.5 Αλυσίδες χιονιού
6.6 Ταξίδι
7. ΠΑΙΔΙΚΑ ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ
7.1 Η Νομοθεσία
7.2 Κατηγορίες καθισμάτων
7.3 Βασικά στοιχεία συστημάτων συγκράτησης της Κατηγορίας Ι
7.4 Επιπλέον συστήματα
7.5 Ποια ετικέτα δείχνει την ύπαρξη προδιαγραφών ΕΕ (εγκεκριμένα καθίσματα)
7.6 Καθίσματα για ανάπηρα παιδιά
7.7 Σημαντικά σημεία προσοχής στην αγορά
7.8 Σημαντικά σημεία ασφαλούς χρήσης
7.9 Κατά την πορεία
8. ΠΕΖΟΣ: Ο ΠΙΟ ΑΔΥΝΑΜΟΣ ΚΡΙΚΟΣ
8.1 Τι μπορεί να κάνει ο πεζός και ο οδηγός
8.2 Παιδιά στην κυκλοφορία ως πεζοί
8.3 Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
9. ΕΝΑ ΜΙΝΙΜΟΥΜ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΝΟΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ
9.1 Η πρόταση μας
9.2 Αξεσουάρ
10. ΔΙΚΥΚΛΑ (ΜΟΤΟΠΟΔΗΛΑΤΑ - ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΕΣ)
10.1 Οι απώλειες (Στατιστική που κρύβει τραγωδίες)
10.2 "Συνήθεις" - Επικίνδυνες παραβάσεις (Πρακτικώς "Νομιμοποιημένες")
10.3 Ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από τη νοοτροπία
10.4 Συστάσεις (ποιος τις ακολουθεί όμως;)
10.5 Υπερκατανάλωση ίππων;
11. ΠΟΔΗΛΑΤΟ
11.1 Οι κίνδυνοι (ιδίως για παιδιά)
11.2 Το ασφαλές ποδήλατο
11.3 Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
11.4 Το κράνος προστασίας (για μικρούς και μεγάλους)
12. ΟΤΑΝ Η ΑΛΚΟΟΛΗ ΓΙΝΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
12.1 Σχέση αλκοόλης και ατυχημάτων
12.2 Οι συνέπειες δεν αφορούν μόνο την οδήγηση
12.3 Το "όριο" (για την οδήγηση)
12.4 Πώς επιδρούν και μικρές ακόμη ποσότητες αλκοόλης
12.5 Αντισταθμίζεται η επίδραση αλκοόλης;
12.6 Η κατάσταση στην Ελλάδα
12.7 Πλάνες
12.8 Παράγοντες που επιδεινώνουν την επίδραση ακόμα και μικρών ποσοτήτων αλκοόλης
13. ΦΑΡΜΑΚΑ Ή ΟΔΗΓΗΣΗ (Ο ΠΑΡΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ)
13.1 Ορισμένοι αριθμοί
13.2 Πώς επιδρούν τα φάρμακα αρνητικά στον οδηγό (και πεζό)
13.3 Κύριες κατηγορίες φαρμάκων με κινδύνους για την οδήγηση
13.4 Πώς μπορεί να βοηθήσει ο ασθενής οδηγός
14. ΜΕΤΡΑ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ
15. Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ
16. ΣΧΕΣΗ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ (ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ)
16.1 Χαρακτηριστικά παθήσεων που θα μπορούσαν να μειώσουν την ικανότητα οδήγησης (χωρίς απαίτηση πληρότητας)
16.2 Χρόνιες παθήσεις σαν συνέπεια τροχαίου ατυχήματος
17. Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΤΡΟΧΑΙΑΣ ΚΙΝΗΣΗΣ)
17.1 Ποια η συμμετοχή του αυτοκινήτου στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος
17.2 Συνέπειες για την υγεία
17.3 Μέτρα Ευρωπαϊκής Ένωσης και εργοστασίων παραγωγής
17.4 Τι μπορεί να κάνει ο πολίτης
Περιεχόμενα
Σαν επίλογος
Χρήσιμα τηλέφωνα
Βιβλιογραφία

Και όμως ο συμπολίτης έπραξε σωστά, τονίζοντας το αυτονόητο. Στόχος να προσέχουν οι επερχόμενοι (πχ όταν σταματά για πεζούς) αλλά να μην τον ενοχλούν. Σημείωση: το αυτονόητο στην Ελλάδα δεν είναι καθόλου αυτονόητο.	Μεταφορά παιδιών με τη μέθοδο "σάντουιτς", σε ασταθές όχημα, χωρίς κράνη, με 4 μεταφερόμενους. Δεν γνωρίζω σε τι μεταφυσικές δυνάμεις πιστεύει ο αρχηγός της οικογένειας.

Κεφάλαιο 1.
ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΤΥΧΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ

Η ζωή είναι σύντομη. Ας την απολαύσουμε εκμεταλλευόμενοι τη δυστυχία των άλλων, εκμεταλλευόμενοι δηλαδή την εμπειρία που προσφέρεται από τα ατυχήματα τους. Διότι η απόκτηση προσωπικής εμπειρίας μπορεί να μην μας ωφελεί πλέον (ως νεκρούς ή ως βαριά τραυματίες).

Από τη δυστυχία (εμπειρία) 26.950 νεκρών και 453.580 τραυματιών στην Ελλάδα, μεταξύ 1988 και 2001 συμπεραίνουμε:

1.1 ΒΑΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ

Ακατάλληλη συμπεριφορά - λάθη οδηγού (80% των ατυχ.)

Κακή σήμανση-δρόμος-καιρός (20% των ατυχ.)

1.2 ΑΜΕΣΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

Μεγαλύτερη ταχύτητα απ' ότι θα επέτρεπε η περίσταση-δρόμος-καιρός-ικανότητα οδηγού.

Χρήση αλκοολούχων ποτών από οδηγό (άνω του 40% των νεκρών και άνω του 60% των ατυχημάτων).

Αντικανονικό προσπέρασμα (είσοδος στο αντίθετο ρεύμα= 12 χ περισσότερα θανατηφ. ατυχ.)

Ακριβά αυτοκίνητα με ψευδαισθήσεις ασφάλειας, προσφοράς "γοήτρου" και μεγάλων ταχυτήτων (Mercedes 9,3 - ΒMW 9,2 ενώ το Zastava "μόνο" 1,7 θανατηφόρα ατυχήματα για κάθε 100 ατυχήματα του συγκεκριμένου εργοστασίου).

1.3 ΑΜΕΣΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟ ΑΤΥΧΗΜΑ

Μη εφαρμογή ζώνης (και στα πίσω καθίσματα!)

Μεταφορά παιδιών σε αυτοκίνητα χωρίς ειδικό κάθισμα ή εφαρμογή ζώνης.

Μη χρήση κράνους (η χρήση ψευδο-κράνους χωρίς προδιαγραφές).

1.4 ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ

Η Ελλάδα παρουσιάζει τα βαρύτερα ατυχήματα στην Ευρώπη = νεκροί/Ι 00 ατυχ.: Ελλάδα (για 1999) 8,8, Γερμανία 1,5, Σουηδία 2,5, Πορτογαλία 3,0. Σημειώνεται αύξηση απεγκλωβισμών (δηλαδή ανάγκη παρέμβασης πυροσβ. Υπηρ. για να απελευθερώσει θύματα) που οδηγεί στο ίδιο συμπέρασμα της αύξησης της βαρύτητας των ατυχημάτων.

Πλήττονται κυρίως (νεκροί) οι ηλικίες 15-24 ετών. Το 81% των θανάτων σε αυτές τις ηλικίες προέρχεται από ατύχ. και "μόνο" 19% από παθήσεις!

Η Ελλάδα βρίσκεται στην 1η (κακή) θέση τροχαίων ατυχ. στην Ευρώπη (321 νεκροί/1 εκ. πληθ.) με δεύτερη την Πορτογαλία (220 νεκρούς/1 εκ. κατ. Σουηδία: 78 νεκροί/1 εκ. κατοίκους). Η Ελλάδα έχει 4,1 χ περισσότερους νεκρούς από τη Σουηδία.

Η Ελλάδα εμφανίζει τους περισσότερους νεκρούς πεζούς σε κάθε 100 ατυχήματα = για το 1996 2,5%, Γερμανία 0,4%! Μεταξύ 1985-1994 οι νεκροί πεζοί έφτασαν στην Ελλάδα τους 4.037 εκ των οποίων το 51 % ήταν άνω των 65 ετών!!

Οι εγκαταλείψεις θυμάτων τροχαίων ατυχημάτων μεταξύ 1996- 1999 αυξήθηκαν κατά 274% (159 -> 416) χωρίς ουσιαστική αύξηση του αριθμού των ατυχημάτων.